Taal en stijl
Afkortingen
Probeer het gebruik van afkortingen te vermijden. We schrijven geen oa., of etc., maar etcetera en onder andere.
Uitzonderingen zijn woorden als vmbo, havo, vwo, cao, wajong, cd-speler, ehbo, km/u, MB, btw, dj, AOW, ov, DNA. Instanties en organisaties als de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en het Centraal Planbureau (CPB) noemen we zo veel mogelijk voluit, ook als ze op meerdere plekken in de tekst terugkomen.
Alinealengte
Maak alinea’s niet te lang: liefst niet meer dan vier regels. Vooral in de app kunnen lange alinea’s overkomen als lappen tekst en dat nodigt niet uit tot lezen.
Benoemingen
Wij spreken onze lezers aan met ‘jij’ of ‘je’.
Coronavirus
Dagen en tijdstippen
Wij schrijven vandaag, morgen en gisteren, de rest van de dagen noem je de dag zelf (dus niet: eergisteren, overmorgen, maar maandag). Tijdstippen schrijven we als volgt: 16.05 uur, 6.47 uur (dus niet 06.47).
Feestdagen
Namen van feest- en gedenkdagen krijgen een hoofdletter (we houden hierbij de spelling van Onze Taal aan). Zo schrijven we Eerste Kerstdag met hoofdletters, maar ‘de kerstdagen’ met een kleine. Sinterklaasavond is een hoofdletter, maar pakjesavond een kleine. Terugkerende historische periodes hebben ook geen hoofdletter. Voorbeelden: carnaval, ramadan etc. Als de naam van een feest deel uitmaakt van een samenstelling die geen feestdag aanduidt, vervalt de hoofdletter. Bijvoorbeeld: chanoekalamp, halloweenversiering, moederdagaanbieding, suikerfeestcadeautjes. Let op: Zwarte Piet → beide woorden met een hoofdletter, maar het is zwartepietendiscussie (dus kleine letters), roetveegpiet, stroopwafelpiet, gewoon piet.
Getallen
Getallen onder de twintig schrijven we voluit, alles daarboven hoeft niet uitgeschreven te worden. Uitzonderingen zijn data, temperaturen, leeftijden en lengtes. Die schrijven we altijd als getallen. Dus: iemand is 9 jaar oud, er staat 13 kilometer file, het is 6 april en 10 graden.
Duizendtallen schrijven we met een puntje, dus 1.034, 5.000 en 136.037.
Miljoen- en miljardtallen schrijven we als volgt: 12,5 miljoen, 658 miljoen, 472 miljard.
Percentages schrijven we als getallen, dus 65 procent (zonder procentteken, die gebruiken we niet). Rangtelwoorden: tweede, dertiende, vijftigste, tweehonderdste, 35ste, 102de, 2.700ste, 465 miljoenste.
Eenvoudige breuken: een derde, driekwart, zevenachtste, tweeënhalf, twaalfenhalf, een kwart. Gecompliceerde breuken schrijven we in cijfers, gebruik hiervoor als het even kan decimalen, dus 4,75 in plaats van 4 ¾.
Aanduidingen van eeuwen gaan in cijfers: 16de eeuw, 20ste eeuw, het is de 19de-eeuwse auteur.
Gevoelige onderwerpen
Wij spreken in onze berichtgeving over witte mensen, niet over blanke mensen.
Mocht het voorkomen dat je iemand interviewt die zich als non-binair identificeert, vermijd dan alle voornaamwoorden (zij en hij, maar gebruik ook geen ‘hen’). Daar omheen schrijven kan door iemands voornaam te gebruiken. Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen man en vrouw bij beroepen. Een vrouwelijke presentator is gewoon een presentator. Wij spreken dan ook niet van een woordvoerster. De enige uitzondering hierop is bij sport, omdat dit gaat om aparte klassen en het verschil daarom van belang is.
Wij spreken als we het hebben over de niet-heterogemeenschap over de LHBTIQ+-gemeenschap. Als je een onderwerp schrijft waar trans personen in voorkomen of dat over trans personen gaat, volg dan de mediawijzer van het Transgendernetwerk.
Een verdachte van een misdrijf is altijd dat: een verdachte.
We schrijven in onze tekst dus ook niet over ‘heeft x gedaan’, maar over ‘verdachte van x’. Pas als het onomstotelijk vast staat dat iemand schuldig is (bv door bekentenis of veroordeling) spreken we van een dader.
Hoofdletters
Aardrijkskundige namen krijgen een hoofdletter, behalve aardrijkskundige aanduidingen als westers (westerse landen) en oosters (oosterse keuken).
Richtingaanduidingen als oostelijk of zuidwestelijk krijgen ook geen hoofdletter.
Volkeren en nationaliteiten krijgen een hoofdletter, maar godsdienstige en levensbeschouwelijke stromingen een kleine.
Het is Fransen, Frans, Israeli’s, Israelisch, Arabieren, Arabisch, maar moslim, islamitisch, joods, katholiek, humanist, communist, Grieks-orthodox, Nederlands-hervormd. Als het woord Joods verwijst naar de bevolkingsgroep in plaats van het geloof, krijgt het wel een hoofdletter.
Spreek je een afkorting uit als een woord, zoals Hema of Ikea, dan schrijven we deze alleen met hoofdletter aan het begin. Spreek je de letters individueel uit, zoals ANWB of NOS, schrijven we deze in hoofdletters.
Dat kan ook samengesteld: ABN Amro.
Verwijzen we naar de hulpdienst in het algemeen, is het de veiligheidsregio. Met een kleine v, net zoals brandweer en politie ook niet met een hoofdletter worden geschreven.
Maar: verwijs je naar een specifieke Veiligheidsregio (zoals: Veiligheidsregio Noord-Holland Noord), krijgt hij wel een hoofdletter.
Na een dubbele punt volgt alleen een hoofdletter als er een quote volgt. Dus; ANWB: “Maak je ruiten ijsvrij voor je op pad gaat” en Auto vliegt over de kop: twee gewonden.
Bij ziektes hangt het af van de woordcombinatie of je een hoofdletter of een kleine letter gebruikt. Zo schrijf je ‘ziekte van Parkinson’ maar heb je het over ‘mensen met parkinson’. Hetzelfde geldt voor ‘bejaarden met alzheimer’ en ‘bejaarden met de ziekte van Alzheimer’.
Schoolvakken worden met een kleine letter geschreven: economie, aardrijkskunde en wiskunde A. Vakken met een geografische naam, dus Nederlands of Spaans, krijgen uiteraard wel een hoofdletter. De schooltypes (vmbo, havo, hbo, pabo) krijgen allemaal kleine letters.
Interpunctie
Een zin begint met een hoofdletter en eindigt met een punt. Tussen twee werkwoordsvormen die niet tot hetzelfde gezegde behoren, staat (bijna) altijd een komma: ‘Toen ze dat verteld had, begon iedereen te juichen. (toen en had zijn twee werkwoorden).
Meer informatie hierover vind je hier.
Koppelteken/verbindingsstreepje
Samenstellingen van woorden zijn vaak lastig. Omdat ze niet allemaal benoemd kunnen worden, hierbij een handige site die je kunt checken bij twijfel.
Landen en steden
Voor de schrijfwijze van landen en steden hanteren we de lijst van Taalunie.
Lead
De lead is de eerste, dikgedrukte alinea van je artikel. Hierin staat de kern: wie, wat, waar, wanneer en het liefst ook waarom en hoe. Als dat niet past, verwerk dat dan sowieso in de eerst volgende alinea.
De lead begint in principe nooit direct met een plaats of tijd. Dus niet: ‘Afgelopen vrijdag is er een man overleden door een auto ongeluk in Opperdoes’, maar: ‘Bij een auto-ongeluk in Opperdoes van afgelopen vrijdag is een man overleden’.
Links
Indien gepast linken we naar artikelen die we eerder (over een soortgelijk onderwerp, bijvoorbeeld) hebben geplaatst. Dat biedt context bij onze verhalen en nodigt lezers uit om langer op de site te blijven hangen.
Met linken naar andere sites zijn we voorzichtiger, tenzij de link toegevoegde waarde heeft. Links zijn ALTIJD dikgedrukt.
Politietaal
Politietaal als ‘aanvliegende traumahelikopter’, ‘ter plaatse’ of ‘auto te water’ proberen we zo veel mogelijk te vermijden. Gebruik woorden die je ook zou gebruiken als je het verhaal aan een vriend(in) zou vertellen. Gebruik begrijpelijke taal. Dus niet: ‘er zijn twee overleden personen aangetroffen’ maar ‘er zijn twee doden gevonden’.
En: geen ‘steekincident’, maar ‘steekpartij’ (of nog liever: ‘man steekt vrouw neer’).
Het woord incident proberen we te allen tijde te vermijden. Een ‘woning’ is een huis, villa, rijtjeshuis, flat of een appartement.
Quotes
Quotes worden, zowel in de kop als in de tekst, met dubbele aanhalingstekens geschreven. Dus: Auto belandt in sloot: “Het was nat en koud”
De punt staat altijd binnen de quote-tekens, een komma valt er altijd buiten.
Enkele aanhalingstekens gebruiken we in de volgende gevallen: Bij een quote in een quote → “En toen zei mijn buurman ‘wat doe je nou?’ tegen mij”, vertelt Annie.
Als je in een zin een deel van een quote gebruikt: Volgens het vervoersbedrijf rijden er tot 2.00 uur vannacht 'veel minder treinen' tussen beide steden In de kop als het gaat over de uitkomst van bijvoorbeeld een rapport: ‘Buurt met azc niet onveiliger’ ‘Pakketbezorger’ berooft bejaarde vrouw: in dit verhaal is de pakketbezorger een oplichter Als je in de kop slechts een deel van een quote gebruikt
Songtitels
Vooral belangrijk in de WTF-berichten: Titels van liedjes schrijven we cursief en met elk woord een nieuwe hoofdletter, tenzij de betreffende artiest een andere schrijfwijze hanteert. Hou altijd de schrijfwijze van Spotify, Apple music, etc. aan.
Tussenkopjes
Breek teksten om de twee tot vier alinea’s op met een tussenkopje. Maak tussenkoppen niet te lang: liefst een of twee woorden. Tussenkopjes mogen in font H2.
Verdachten van criminaliteit
Bij verdachten schrijven we de voornaam uit, en de achternaam korten af met een initiaal. We schrijven dus Jos B. Een uitzondering hierop kan gemaakt worden als iemand voortvluchtig is en de politie de volledige naam prijsgeeft aan het publiek.
Verwijswoorden
Het juist gebruiken van verwijswoorden gaat vaak fout op onze site.
Die en deze verwijzen altijd naar de-woorden: die stoel, deze tafel.
Dit en dat verwijst naar het-woorden: dit boek, dat huis. Dat of wat? Verwijs je naar iets bekends of iets dat eerder is gebeurd? Dan gebruik je dat. Is iets nog niet bekend, of onduidelijk? Dan is het wat. Het meest simpele voorbeeld? Wat is er gebeurd? De brandstichter heeft een schuur in brand gestoken. Dat is er gebeurd.
Wat roept de vraag op, dat geeft het antwoord.
Als we verwijzen naar een quote uit een radiofragment, dan vermelden we dat.
We noemen daarbij geen programmanamen, maar alleen ‘1Amstelveen Radio’: “Deze Dijkpopeditie was een groot succes”, vertelt de organisatie op 1Amstelveen Radio.